ابر خشکسالی بر فراز مازندران

لازم نیست تا در مازندران زندگی کنی و شاهد چنین تغییراتی باشی . داده های آماری هواشناسی هم بخوبی این تغییرات جوی را نشان می دهد ، داده هایی که به نظر می رسد تاکنون مورد توجه جدی قرار نگرفته است.
جدول مقایسه ای داده های آماری ماه مرداد هواشناسی مازندران نه تنها از رکورد شکنی افزایش دمای هوای این ماه در نیم قرن گذشته حکایت دارد ، بلکه کاهش میزان بارندگی ، افزایش روزهای آفتابی ، کاهش رطوبت هوا و افزایش میزان تبخیر را هم نشان می دهد.
بر اساس این داده های آماری ، میزان بارندگی در ماه مرداد امسال نسبت به میانگین دوره ای 60 درصد کاهش یافته است. میانگین بارندگی مرداد امسال 10 و سه دهم میلی متر و میانگین دوره آماری 26 و هفت دهم بوده است.
دوره آماری برای سنجش شاخص های هواشناسی سال 1335 تا 1393 است.
میانگین دمای هوا هم مرداد ماه امسال 26 درجه سانتی گراد بوده که در مقایسه با 24 و هشت دهم دوره آماری ، یک و دو دهم درجه سانتی گراد افزایش دارد.
** رکورد شکنی گرما
از سوی دیگر حداکثر دمای مطلق هوا هم مرداد ماه امسال رکورد 41 و یک دهم درجه را ثبت کرد در حالی که رکورد دوره آماری 40 درجه سانتی گراد بود.
کاهش میزان رطوبت هوا هم نکته دیگری است که در جدول مقایسه ای هواشناسی به وضوح خشک شدن تدریجی هوای استان مازندران را نشان می دهد.
میانگین کاهش رطوبت مرداد امسال در مقایسه با دوره آماری شش درصد بوده است در حالی که میانگین رطوبت هوا ماه مرداد در مازندران طی شش دهه دوره آماری 71 درصد بود ماه مرداد امسال به 65 درصد کاهش یافت.
یکی از دلایل این میزان کاهش رطوبت را شاید باید در افزایش تعداد ساعات آفتابی بودن هوای مرداد امسال جست و جو کرد. مرداد ماه امسال مردم مازندران 297 ساعت آفتابی را تجربه کردند در حالی که میانگین دوره آماری 231 ساعت بوده است.
افزایش میزان تبخیر نیز نتیجه طبیعی آفتابی بودن هوا است که مرداد ماه امسال با افزایش بیش از 43 میلی متری نسبت به دوره آماری رخ نموده است.
میانگین تبخیر در ماه مرداد امسال 210 میلی متر و در دوره آماری 167 میلی متر بود.
** در آرزوی روزهای بارانی
کاهش تعداد روزهای بارانی هم شاخص دیگری است که نشان می دهد خشکسالی با سرعت زیادی قصد استقرار در استان مازندران را دارد. مرداد امسال شهروندان مازندرانی سه روز بارانی را تجربه کردند در حالی که میانگین دوره آماری بیش از هفت روز بود.
هواشناسی مازندران در تحلیلی که از داده های آماری ماه مرداد ارائه داده نتیجه گیری کرده است که بر اساس ‘ شاخص بارش درصد نرمال ‘ موسوم به پی ان PN داه های 11 ایستگاه از 15 ایستگاه هواشناسی استان وضعیت خشکسالی ‘ بسیار شدید ‘ را نشانی می دهد.
وضعیت این شاخص ها در دو ایستگاه هم حاکی از بروز خشکسالی خفیف بوده و تنها دو ایستگاه دیگر وضعیت عادی داشتند.
شاخص بارش استاندارد موسوم به اس پی آی SPI هم نشان می دهد که سه ایستگاه دارای وضعیت خشکسالی متوسط و هشت ایستگاه خشکسالی خفیف بودند و تنها در سه ایستگاه وضعیت نرمال بود.
** اتحاد طبیعت
روند تغییرات جوی در مازندران مصداق این مصرع است که ابر و باد و مه و خورشید و فلک دست در دست هم دادند تا خشکسالی را با سرعت بیشتری بر این پهنه سرسبز مستقر کنند ، اما خشکسالی برای استان های شمالی معنای ویژه ای دارد.
تعادل آب و هوایی تنها سرمایه استان های شمالی از جمله مازندران است. هرگونه تغییری در این وضعیت با ضریب بسیار بالایی نسبت به دیگر مناطق کشور اثراتش را بر زندگی مردم بر جای خواهد گذاشت.
خشکسالی برای مازندران یعنی ورشکستگی در خط مرگ و این معنا با خشکسالی در دیگر مناطق آب و هوایی کشور متفاوت است.
** ترک در شالیزار
تا همین جا بر اساس آمارهای رسمی کمبود بارندگی سبب شده است تا امسال دستکم 20 هزار هکتار از اراضی شالیزاری مازندران زیر کشت نرود و کشت مجدد شالی هم در بعضی از مناطق استان ممنوع شود.
امسال 210 هزار هکتار از شالیزارهای مازندران زیر کشت رفت در حالی که این استان 230 هزار هکتار اراضی شالیزاری دارد.
به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران فقط 600 هکتار از شالیزارهای استان پس از کشت و جوانه زدن شالی به خاطر کم آبی خشکیده و رها شد.
دلاور حیدرپور افزود : همچنین یکهزار و 500 هکتار شالیزار آماده نشاء هم به دلیل خطر خشکسالی از چرخه کاشت خارج شد و در واقع به کشاورزان توصیه شد تا برنجی در این زمین ها نشا نشود.
باید به این وضعیت تنش کم آبی در دهها هزار هکتار از شالیزارها و افزایش هزینه آبیاری به خاطر به کارگیری پمپ و موتور آب و دیگر هزینه های جانبی اقتصادی و فشارهای روحی و روانی را هم اضافه کرد.
آماری ارائه شده از سوی آب منطقه ای مازندران هم تاثیرگذاری وضعیت آب و هوایی و تغییرات جوی را در این بخش بیشتر نشان می دهد.
به گفته مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای مازندران در پنج ماهه سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال پیش 10 درصد و در مقایسه با دوره شاخص 17 درصد کاهش بارندگی در مازندران ثبت و سبب دشواری کار تأمین و تقسیم و توزیع آب در استان شد.
حسینعلی زبردست بابیان اینکه شدت خشکسالی درمنطقه مرکزی و شرق مازندران در سال جاری زیاد بوده است افزود : در سال جاری در بخش رواناب رودخانه های استان در مقایسه با دوره شاخص کاهش 28 درصد وجود داشته است.
وی بیشترین حجم کاهش بارندگی را مربوط به حوزه رودخانه نکارود در شرق مازندران با 33 درصد و بیشترین کاهش رواناب را مربوط به رودخانه تجن با 95 درصد در مقایسه با دوره شاخص اعلام کرد و یادآور شد : در سال جاری به دلیل کاهش رواناب شرکت آب منطقه ای مازندران از همه ظرفیت و آب قابل برداشت سد شهید رجایی برای تأمین آب دشت تجن استفاده کرد که در طی دوران بهره برداری این سد در 18 سال گذشته بی سابقه بوده است.
حالا که عوامل طبیعی دست به دست هم دادند تا رنگ سبز جغرافیای مازندران را تبدیل به رنگ قهوه ای کنند ، آیا عوامل انسانی بویژه مدیران در سطوح مختلف هم چنین اراده ای را دارند تا با اتحاد تدبیری چاره ساز برای مقابله با این وضعیت اندیشه کنند؟
پاسخ این پرسش را گذشت زمان نشان خواهد داد.