ماهی تیلاپیا

تیلاپیا (به انگلیسی: Tilapia) نوعی ماهی است. جنس تیلاپیا از اعضای خانواده سیکلید و از راسته سوف‌ماهیان است که داری بدنی مستطیلی شکل با فلس‌های ریز هستند. باله پشتی بلندی با ۲۳ تا ۳۱ خار و شعاع دارند. بینی آنها دارای یک سوراخ در هر دو طرف است.

جنس تیلاپیا دارای دو زیر جنس است که تفاوت اساسی آنها در روش تولید مثلشان است.

زیستگاه

زیستگاه اصلی این ماهی شرق آفریقا به ویژه کنیا است. ژاپنی‌ها به عنوان ماهی خوراکی تیلاپیا را از مالزی به کشور خود بردند و به عنوان گونه پرورشی معرفی کردند. امروزه تیلاپیا در ژاپن، روسیه، هند و بخش‌هایی از آمریکا و اروپا پرورش داده می‌شود. سازمان شیلات قصد پرورش این ماهی در مناطق کویری ایران را دارد.سازمان حفاظت محیط زیست

تغذیه

بیشتر تیلاپیاها میکروفیت خوار هستند اما تعدادی از آنها گیاهان عالی‌تر را ترجیح می‌دهند و در محل‌هایی که دیگر گونه‌های پرورشی از پلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند از گیاهان عالی استفاده می‌کنند. گونه‌هایی که خارهای آبششی کوتاه تر و زمخت تری دارند از ذرات غذایی بزرگتر تغذیه می‌کند.

شرایط فیزکو شیمیایی

ماهی تیلاپیا یوری هالین است و می‌تواند در آب دریا نیز زندگی کند. اکثر گونه‌های آن در آّبهای لب شور یافت می‌شوند اما برخی از گونه‌ها در آب دریا هم تخم ریزی می‌کنند. آنها کمتر حالت تهاجمی دارند و اگر گاهی از آنها این رفتار دیده شود بدلیل عوامل جنسی، دما و تراکم جمعیت می‌باشد. محدوده دمای بهینه رشد آنها ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است و در این دماها تخم ریزی می‌کنند. حد کشنده دمایی آنها ۹ تا ۱۳ درجه سانتی گراد است.

تولید مثل

برای انجام تخمریزی نیاز به ۲۵ تا ۳۰ عدد ماهی ماده و حدود ۱۲ تا ۱۵ نر در هر ۱۰۰۰ متر مربع می‌باشد. لاروها در سن ۲ تا ۳ ماهگی با طولی معادل ۶ تا ۱۰ سانتی‌متر بالغ می‌شوند. در آب و هوای معتدله تولید مثل در حدود ۲ ماه متوقف می‌شود. مولدین تیلاپیا جمعیت خود را تا حد اشباع استخر افزایش می‌دهند. برای جلوگیری از این عمل روش‌های زیر پیشنهاد می‌گردد: کاهش مدت زمان رشد ماهی، استفاده از ماهیان شکارچی و تفکیک مولدین و لاروها.

آیا شایعات در مورد تیلاپیا را بپذیریم؟

در مورد تیلاپیا سه شایعه رواج دارد: 1- میزان بالای امگا6: تحقیقات نشان می دهد میزان امگا 6 موجود در 100 گرم این ماهی برابر 210mg است که ضریب بسیار پایینی را شامل می شود.کافی ست بدانیم که میزان امگا6 در 100g ماهی مرغوبی چون سالمون برابر است با 982mg، در 100 گرم کپور برابر است با 517mg ودر 100 گرم مرغ برابر است با 2460mg. همچنین این میزان در 100 گرم گوشت بره نیز برابر است با 422mg. این اعداد خود نمایانگر این حقیقت هستند که درصد امگا6 در این ماهی بسیار پایین تر از بسیاری از پروتئینهای متداول می باش. برگرفته از سایت نوتریشن دیتا.  2- عدم مصرف این ماهی در دیگر کشورها: این ادعا نیز با یک تحقیق ساده قابل بررسی است. کافی است به سایت سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا مراجعه شود و یا به آمارهای منتشره در خصوص میزان مصرف این ماهی در آمریکای شمالی نظری بیفکنیم. تنها در سال گذشته 74 درصد تیلاپیای مصرفی آمریکا که معادل 168 برابر مصرف ایران می باشد از چین به این کشور صادر شده است. در ابتدای همین صفحه نیز نموداری از فائو منتشر شده که میزان رشد چشمگیر مصرف این ماهی را نشان می دهد. مراجعه شود به  3-محل رشد و نحوه پرورش: گفته می شود این ماهی با مواد غذایی نامناسب و در محیطهای غیر بهداشتی رشد می کند. بسیاری از شایعات ازین دست درواقع متعلق است به ماهیان خانواده کپور که در محیطهای کاملا جلبکی و توسط کود حیوانی تغذیه می شوند. این ماهی بصورت عمده در جزیره ای به نام هاینان پرورش یافته و هرگز تحت تاثیر عواملی که در گروههای اجتماعی به آنها اشاره می شود قرار نمیگیرند.

میزان اسید چرب امگا۳ در تیلاپیای پرورشی

مطالعات نشان داده است که ماهی پرورشی تیلاپیا میزان بالایی اسید چرب امگا ۶ دارد و ممکن است به علت سطح پایین اسید چرب امگا ۳ و میزان بالای اسید چرب امگا۶ به ویژه برای بیمارانی که مشکلات قلبی، آرتروز، آسم و دیگر بیماری‌های مربوط به التهاب بیش از حد دارند، مضر باشد. در این تحقیقات که از کروماتوگرافی گازی برای تجزیه و تحلیل اسیدهای چرب ۳۰ نوع ماهی پرورشی و دریایی پر مصرف استفاده شد، قزل‌آلای پرورشی و سالمون میزان مناسبی از اسید چرب امگا۳ در مقابل اسید چرب امگا۶ داشتند ولی در مقابل تیلاپیلای پرورشی نسبت ناسالمی از این اسیدهای چرب داشت.

نحوه عرضه و تکثیر در ایران

سید محمد خرازیان مقدم در گفتگو با خبرنگار «محیط زیست» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به اینکه موضوع ماهی تیلاپیا به عنوان یک ماهی غیربومی و مورد درخواست سازمان شیلات از سال ۸۵ در سازمان محیط زیست مطرح شده است، افزود: پس از کش و قوس‌های فراوان در سال ۸۷ سازمان حفاظت محیط زیست با ورود و پرورش این گونه ماهی به صورت پایلوت در مرکز تحقیقات بافق استان یزد و زیرنظر مؤسسه تحقیقات شیلات موافقت کرد. مقاومت در برابر بیماری‌ها را دلیل تهدید شدن محیط زیست بومی توسط این گونه ماهی می‌باشد و صورتی که این ماهی به عنوان یک گونه مهاجم غیربومی وارد محیط‌های آبی شود به دلیل مقاومت بالایی که دارد رقیب جدی سایر گونه‌های بومی می‌شود. مدیرکل تنوع‌زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: در صورت اطلاع سازمان محیط زیست از تکثیر و واردات غیرقانونی و قاچاق این گونه ماهی برخورد قانونی با بخش متخلف صورت می‌گیرد. امیدواریم سازمان شیلات نیز در زمینه برخورد با متخلفان همکاری کنند البته ما تاکنون موردی از این تخلف ندیدیم. در خصوص فیله‌های تیلاپیایی که در حال حاضر در بازار به فروش می‌رسد تمامی آنها وارداتی هستند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایانا، رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی گفت: در راستای اصلاح نژاد و ممانعت از هم‌خونی ماهیان، طرح واردات چهار گونه از ماهیان گرم‌آبی از کشور چین در دستور کار قرار گرفت.

دکتر عباسعلی مطلبی افزود: شرکت سرمایه‌گذاری بنیاد مستضعفان با همکاری مؤسسه تحقیقات علوم شیلات کار واردات ماهیان گرم‌آبی از کشور چین را عملیاتی کرد و در حال حاضر طی دو مرحله واردات انجام شده است. اصلاح نژاد باعث می‌شود که عملکرد در استخرهای پروشی جبران شود، زیرا کپورماهیان معمولی، سرگنده، فیتوفاک و آمور که طی چند سال اخیر در کشور استفاده می‌شده است، از کیفیت مناسبی برخوردار نیستند. بیش از ۴۰ سال گذشته تعدادی کپورماهی چینی وارد کشور شده و به‌صورت مرتب از آنها بچه‌ماهی گرفته شده است و بدین ترتیب هم‌خونی‌ها و کاهش کیفیت تولید در مزارع را شاهد هستیم. بنابراین با اجرای این طرح تحقیقاتی که برای افزایش کیفیت و کمیت تولید ماهیان گرم‌آبی انجام شده است، در حال حاضر ماهی‌های واردشده از نوع نسل اول به کشور وارد شده و در قرنطینه ویژه نگهداری می‌شوند. پس از طی مدت ۲۱ روز، این ماهیان به قرنطینه دیگری وارد می‌شوند و مراحل لاین‌گیری و تولید بچه‌ماهی از آنها آغاز می‌شود.

اشتغالزایی گسترده

رئیس موسسه تحقیقات شیلات ایران معتقد است هزینه کم پرورش این ماهی در مقابل پرورش ماهی‌های گرم‌آبی و توجیه اقتصادی بالای آن انگیزه خوبی برای اشتغالزایی در افراد ایجاد می‌کند. مطلبی گفت: افزایش میزان برداشت از استخرهای پرورش تیلاپیا باعث گسترش اشتغال در مناطق کویری می‌شود و در حال حاضر شاهد استقبال خوب مردم برای اخذ مجوزپرورش اینگونه هستیم. وی تاکید کرد: با همکاری مسئولان و گسترش طرح پرورش تیلاپیا می‌توان آمار اشتغالزایی در بخش شیلات را افزایش داد