راهنمای سفر به شمال اطلاعات گردشگری استان مازندران
حادثه عاشورا سال 61 هجری قمری در صحرای کربلا دارای ابعاد مختلف و متنوعی است که پس از 14 قرن، پویایی حزن‌انگیز خود را به همراه دارد.
* قیام حسینی از نگاه‌های مختلف
قیام حسینی از نگاه‌های مختلف و توسط افرادی با آیین و سلایق گوناگون نگریسته شده است که نوع برگزاری مراسم‌ها، دسته‌روی‌ها، سخنرانی‌ها، تعزیه‌ها، نذری‌ها و معماری‌ها بیانگر نهادینه‌شدن آن در تار‌و‌پود جوامع مختلف است.
هر پدیده اجتماعی که در متن جامعه رسوخ پیدا کند به دلایلی با انحرافات و کج‌راه‌هایی مواجه می‌شود که دقت و صراحت متولیان آن در زمان مناسب باید بیان شود تا آن کج‌راه به مسیر اصلی تبدیل نشود و محتوا را تخلیه نکند که برخورد قاطع و حداکثری علما با موضوع قمه‌زنی و علم‌گردانی در همین مسیر تفسیر می‌شود.
تعزیه یا شبیه‌خوانی که در مناطق دیگر جهان دارای نام‌هایی دیگری است از جمله ابزار ارادت به امام حسین(ع) و یاران و خانواده ایشان بوده و معنای آن نیز در موضوع ترحیم و طلب صبر‌کردن است و در دوران صفویه پر‌رونق شد و مورد حمایت دستگاه قاجاری بود و بعد از رکود در دوران رضا‌شاه در زمان‌های معاصر و کنونی، ابعاد جدیدی به خود گرفت و البته در دوران حکومت اموی و عباسی وسیله‌ای برای بیان اعتراض جامعه به غاصبان امامت هم تفسیر می‌شد.
بیان مصائب اهل بیت(ع) پیامبر گرامی اسلام از دوران امام علی(ع) و فرزندان معصومش در قالب پدیده‌ها، ابزار و مفاهیمی بیان می‌شود که ماندگاری آن تاکنون بیانگر ریشه‌دار بودن در قلوب مردم است.
* مراسم مهمانی که اصطلاح «ببخشید، مزاحم شدیم» جایگاهی ندارد
برگزاری تعزیه در دهستان کسلیان بخش زیراب شهرستان سوادکوه دارای سابقه طولانی است که گروه تعزیه اتو با سابقه 180 سال و گروه تعزیه جواد‌الائمه با سابقه ده‌ها سال بیانگر علاقه مردم این مناطق به سالار شهیدان کربلا است که به همراه سینه‌زنی‌ها، دسته‌روی‌ها، سخنرانی‌ها، نمایش اسیری و برگزاری تعزیه را در خود دارد که ده‌ها هزار نفر از آن استقبال می‌کنند.
روستاییان این روستا‌ها و یا فرزندانی که در شهر‌ها ساکن هستند، برنامه یک‌ساله برای پذیرایی از مهمانان تدارک می‌بینند و پدران و مادران سالمند ساکن در روستا با ارادت قلبی، ماکیان یا حیواناتی را که برای پذیرایی از مهمانان در نظر دارند را از یک‌سال قبل نشانه‌گذاری می‌کنند.
استقبال عمومی از موضوع تعزیه را باید به عنوان یک فرصت مناسب توسط افراد معتقد به راه و رسم مذهبی تفسیر کرد و از آن برای ترویج آموزه‌های دینی مورد استفاده بهینه قرار داد.
پس از برگزاری نماز، اهالی روستا‌های دهستان کسلیان به اصرار، مهمانان حسینی حاضر در روستا را بدون اینکه عامل شناخت از فرد یا دارا بودن نسبت فامیلی ملاک باشد به منازل خود دعوت می‌کنند و فضا آن گونه است که به‌کار بردن اصطلاح «ببخشید، مزاحم شدیم» جایگاهی ندارد.
* قطع برنامه تعزیه برای برگزاری نماز در ظهر عاشورا
سرپرست گروه تعزیه جواد‌الائمه دهستان کسلیان بخش زیراب شهرستان سوادکوه در گفت‌وگو با فارس با اشاره به سابقه 35 ساله گروه تعزیه جواد‌الائمه، گفت: روز‌های هفتم، هشتم، نهم و دهم محرم به عنوان روز‌های اصلی فعالیت گروه تعزیه در دهستان کسلیان است و علاوه بر آن به واسطه نذر مردم و یا مناسبت‌های خاص نیز به ارائه برنامه تعزیه می‌پردازیم.
نور‌الله رئوفی با بیان اینکه گروه تعزیه وی دارای مجوز از ارشاد اسلامی و متشکل از 13 نفر است، افزود: هر تعزیه براساس موضوع و محتوا از دو ساعت و نیم تا چهار ساعت به طول می‌انجامد و از منابع مختلف و اشعاری که به ما رسیده است، استفاده می‌کنیم.
وی درباره درباره عدم قطع تعزیه برای برگزاری نماز اول وقت، خاطر‌نشان کرد: با توجه به تأکید مقام معظم رهبری درباره برگزاری نماز اول وقت در روز عاشورا، ما نیز در روز عاشورا با قطع برنامه تعزیه خود مخاطبان را به نماز جماعت دعوت می‌کنیم و در روز‌های دیگر با توجه به اینکه برنامه‌ریزی مناسب برای دسته‌روی‌ها و برنامه‌ها انجام نمی‌شود با پخش اذان در مراسم تعزیه از عزاداران دعوت به حضور در نماز جماعت می‌کنیم و تعزیه را ادامه می‌دهیم.
رئوفی با اشاره به اینکه برگزاری نماز در اول وقت از دغدغه‌های ما است، اظهار کرد: برنامه‌ریزی به گونه‌ای انجام شود تا مراسم‌ها در قالب زمان‌بندی مناسب اجرایی شود و تا قبل از اذان به پایان برسد.
* مراسم تعزیه مورد اقبال عمومی مردم است
رئیس شورای اسلامی بخش زیراب سوادکوه در گفت‌وگو با فارس با اشاره به وجود 16 روستا در دهستان کسلیان بخش زیراب شهرستان سوادکوه به برگزاری دسته‌روی‌های کهن در این روستا‌ها اشاره کرد و گفت: روستا‌های دهستان کسلیان در چهار گروه به برگزاری برنامه‌های مختلف اقدام می‌کنند که با حضور دسته‌های عزاداری در روستا‌ها، سخنرانی، نوحه‌خوانی و مراسم تعزیه همراه است.
قاسم عمادی به برجسته بودن مراسم تعزیه و نمایش در مراسم‌های عزاداری امام حسین (ع) در بخش زیراب اشاره کرد و افزود: در هنگام دسته‌روی‌ها هم افرادی در نقش طفلان یا رزمندگان واقعه کربلا نقش‌آفرینی می‌کنند.
وی با اشاره به برنامه‌ریزی مسؤولان محلی برای ساماندهی و انسجام برنامه‌های دسته‌روی در دهستان کسلیان، خاطر‌نشان کرد: مراسم تعزیه مورد اقبال عمومی مردم است و تلاش می‌کنیم تا با تقویت آن در مسیر برگزاری نماز اول وقت و استفاده بهینه از حضور گسترده عزاداران بهره‌گیری کنیم.
* اهل‌بیتی دیدن افراد مرتبط با مراسم‌های حسینی توسط مردم
مبلغ اعزامی از قم نیز در گفت‌وگو با فارس به لزوم استفاده از ابزار و مراسم‌های مختلف به منظور گسترش نام، یاد و راه امام حسین(ع) در جامعه تأکید کرد و گفت: تعزیه در کنار دسته‌روی، سخنرانی مذهبی، سینه‌زنی دیده شود و اقبال مناسب مردم، زمینه مناسبی برای گسترش بیشتر آن است.
حجت‌الاسلام محمد عمادی با بیان اینکه برنامه‌ریزی مناسب برای ارتقای معرفت حسینی باید مورد توجه باشد، افزود: برگزاری برنامه‌های مختلف در ماه محرم با اولویت برگزاری نماز جماعت در اول وقت همراه باشد.
مبلغ اعزامی از قم در ایام محرم که بومی دهستان کسلیان است به برگزاری جلسات مختلف با محوریت برگزاری نماز در اول وقت و قطع برنامه‌های دیگر در ماه محرم و عدم موفقیت این طرح‌ها خبر داد و خاطر‌نشان کرد: توجه به متون شبیه‌خوانی‌ها و زمان‌بندی مناسب در اجرای تعزیه باید مورد توجه قرار گیرد تا از خستگی مردم جلوگیری شود.
کارشناس مذهبی بر لزوم ظاهر‌الصلاة بودن افراد مرتبط با مراسم‌های مذهبی اشاره کرد و اظهار کرد: مردم، افراد مرتبط با مراسم‌های امام حسین(ع) را اهل‌بیتی می‌بینند و رفتار، پوشش و سابقه ما برای تأثیر‌گذاری بیشتر باید دینی باشد.
عمادی، خواستار برنامه‌ریزی مناسب برای اجرای برنامه‌های مختلف ویژه ماه محرم شد و با بیان اینکه روحانی حدود 20 دقیقه صحبت می‌کند و نماز را هم 10 دقیقه به اتمام می‌رساند، خواستار برگزاری نماز در اول وقت آن هنگام برگزاری تعزیه شد.
* حضور 15 هزار نفر برای تعزیه عاشورا سوادکوه
سرپرست گروه تعزیه اباعبدالله الحسین(ع) روستای اتو نیز در گفت‌وگو با فارس به سابقه 180 ساله تغزیه اتو دهستان کسلیان بخش زیراب شهرستان سوادکوه اشاره کرد و گفت: برگزاری تعزیه و متون آن سینه به سینه و نسل به نسل به ما رسید.
سعدالله شهابی با بیان اینکه برنامه‌های تعزیه براساس محتوا و نام اشخاص دارای زمان‌بندی خاصی است، افزود: تعزیه از دو ساعت تا پنج ساعت به طول می‌کشد.
وی با اشاره به فعالیت 20 نفر در گروه تعزیه خود، خاطر‌نشان کرد: سابقه حضور 15 هزار نفر در روز عاشورا و مشاهده تعزیه را هم داریم.
شهابی درباره برگزاری نماز اول وقت، گفت: ما در ابتدای اذان ظهر اقدام به پخش اذان می‌کنیم و به دلیل اینکه مساجد ما گنجایش همه مهمانان را ندارد و سرویس بهداشتی و تعداد شیر‌های آب هم به اندازه عزاداران نیست، ما به برنامه تعزیه را ادامه می‌دهیم.
* لزوم تقویت گروه‌های تعزیه
تعزیه شهرستان سوادکوه در روستا‌های دهستان کسلیان سابقه طولانی دارد که اعتقاد مستحکم دینی بانیان آن و استقبال عمومی مناسب و قابل توجه از برنامه‌ها، می‌تواند با غنا‌بخشی بیشتر به محتوا و تلاش برای برگزاری نماز جماعت اول وقت عجین شود و از آنجایی که معاونت امور هنری و اداره امور نمایشی وزارت ارشاد اسلامی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان‌ها مسؤول صدور مجوز و نظارت بر تعزیه‌ها هستند، پیشنهاد می‌شود با برگزاری جلسه با متولیان تعزیه و مسؤولان محلی و ادارات و نهاد‌های مرتبط در مسیر کمک به تقویت گروه‌های تعزیه و برگزاری برنامه‌هایی با محوریت گسترش معارف مذهبی و اجرای واجب‌های دینی تلاش کنند.
————————–
گزارش از عمران اکبرنژاد
